ނަޤުދު ފައިސާއިން ފިތުރު ޒަކާތް ދިނުމުގެ ހުކުމް - الإِمَامُ عَبدُ العَزِيْز بن عَبد الله بن بَاز رحمه الله
ތަރުޖަމާކުރީ: އަބޫ އަނަސް މުހައްމަދު ހަސަން
الشَّيْخُ الإِمَامُ عَبدُ العَزِيْز بن عَبد الله بن بَاز رحمه الله
ޝެއިޚް ލިޔުއްވާފައިވާ ބަޔާނުގައިވެ އެވެ.
الحمد لله رب العالمين. و صلى الله وسلم على عبده ورسوله محمد وعلى آله وأصحابه أجمعين."
وبعد: ފަހެ ހަމަކަށަވަރުން އަހަރެން ކައިރީގައި ވަރަށްވެސް ގިނަ އަޚުން ފިތުރު ޒަކާތް ނަޤުދު ފައިސާއިން ދިނުމާ މެދުގައި ސުވާލުކޮށްފައިވެ އެވެ.
އަދި ޖަވާބުގައި ބުނަމެވެ: ކިތަންމެ ކުޑަ މިންވަރަކަށް އިސްލާމްދީން އެނގިފައިވާ މީހާއަށްވެސް މި ސީދާވެގެންވާ އިސްލާމީ މިއްލަތުގެ އެންމެ މުހިންމުވެގެންވާ ރުކުނަކީ شهادة أن لاإله إلا الله و أن محمدا رسول الله ކަމާމެދު އޮޅިފައި ނުވާނެ އެވެ. އަދި މި ޝަހާދަތުގެ شهادة أن لاإله إلا الله ބަޔާންވެގެންދަނީ ﷲ މެނުވީ އެހެން އެއްވެސް ފަރާތަކަށް އަޅުކަން ކޮށްގެން ނުވާނެކަމެވެ. އަދި شهادة أن محمدا رسول الله ޝަހާދަތުން ބަޔާންވެގެންދަނީ، ﷲ ގެ ދީނަށް އެކަލާނގެ ރަސޫލާ ޝަރީޢަތުގައި ބަޔާންކޮށްދެއްވާފައިވާ ގޮތަށް މެނުވީ އަޅުކަން ކޮށްގެން ނުވާނެ ކަމެވެ.
އެންމެހައި މުސްލިމުން އިޖްމާޢު ވެގެންވާ ފަދައިން ފިތުރު ޒަކާތަކީ އަޅުކަމެކެވެ. އަދި އަޅުކަމުގެ އަޞްލަކީ އެއީ ހުއްޓިފައިވާ ކަމެކެވެ. (މާނައީ : ދީނަށް އަޅުކަމުގެ ގޮތުން އެއްވެސް ކަމެއް އަހަރެމެންނަށް އިތުރަށް ނުގެނެވޭނެ އެވެ.) ފަހެ އެއްވެސް އިންސާނަކަށް އަޅުކަމެއްގެ ގޮތުގައި މުޙައްމަދު صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިއަހުން މި ޝަރީޢަތުގައި ޘާބިތުވެފައިވާ އަޅުކަމެއް މެނުވީ ކޮށްގެން ނުވާނެ އެވެ. އެނަބިއްޔާ ސިފަކުރައްވާ ބަޔާންކުރައްވާ، ނަބިއްޔާގެ ވެރި ރައްބު ވަޙީކުރެއްވި އެވެ. وَمَا يَنطِقُ عَنِ الْهَوَى* إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى "އަދި އެނަބިއްޔާ އަމިއްލަ އެދުންފުޅަށް ވާހަކަފުޅެއް ނުދައްކަވާނެ އެވެ. އެއީ އެނަބިއްޔާއަށް އިއްވަވާ ވަޙީއެއްކަމުގައި ނޫނީ ނުވެ އެވެ."
އަދި އެގޮތުގައި ނަބިއްޔާ ޙަދީޘް ކުރެއްވި އެވެ. (من أحدث في أمرنا هذا ما ليس منه فهو رد) "އަހަރެމެންގެ މި ދީނުގައި ނެތްކަމެއް، އަލަށްގެނެސްފި ހިނދުގައި އެކަމެއްވާނީ އެމީހަކަށް ރައްދުކުރެވިގެންނެވެ." (من عمل عملا ليس عليه أمرنا فهو رد) "މި ދީނުގައި ބަޔާންވެގެންނުވާ ޢަމަލެއް މީހަކު އަލަށް ގެނެސް އެ ޢަމަލެއް ކޮށްފި ހިނދުގައި، އެ ޢަމަލެއް އެމީހާއަށް ރައްދުކުރެވޭ ހުއްޓެވެ."
ފަހެ، އެނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ބަޔާންވެގެންވާ ޞައްޙަ ޙަދީޘް ތަކުން ފިތުރު ޒަކާތް ބަޔާންކުރެއްވި އެވެ. އެއީ ކާބޯތަކެތިން ޞާޢު އެއްގެ މިންވަރެވެ. ކަދުރުން ޞާޢު އެއްގެ މިންވަރު ނުވަތަ ގޮދަނުން ޞާޢު އެއްގެ މިންވަރު ނުވަތަ ހިކިމޭބިސް ކަދުރުން ޞާޢު އެއްގެ މިންވަރު ނުވަތަ އަޤިޠް އިން ޞާޢު އެއްގެ މިންވަރެވެ.
عبد الله بن عمر رضي الله عنه އަރިއަހުން البخاري އަދި مسلم ރިވާކުރައްވާފައިވެ އެވެ. (فرض رسول الله صلى الله عليه وسلم زكاة الفطر صاعا من تمر أو صاعا من شعير على العبد و الحر و الذكر و الأنثى و الصغير و الكبير من المسلمين، وأمر بها أن تؤدى قبل خروج الناس إلى الصلاة) "މުސްލިމުންގެ ތެރެއިންވާ އެންމެހައި ފިރިހެނުންނަށާއި އެންމެހައި އަންހެނުންނަށް އަދި ކުޑަކުދިންނަށާއި ބޮޑެތިމީހުންނަށް، އަދި އަޅުމީހުންނަށާއި މިނިވަނުންނަށް، ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ޒަކާތް ފަރުޟު ކުރެއްވި އެވެ. އެއީ ކަދުރުން ޞާޢު އެއްގެ މިންވަރު ނުވަތަ ގޮދަނުން ޞާޢު އެއްގެ މިންވަރެވެ. އަދި މީސްތަކުން ޢީދު ނަމާދަށް ނުކުތުމުގެ ކުރިން ޒަކާތް އަދާކުރުމަށް އަމުރުފުޅު ކުރެއްވި އެވެ."
أبو سعيد الخدري رضي الله عنه ގެ ފަރާތްޕުޅުން ރިވާވެގެންވެ އެވެ. (كنا نعطيها في زمن النبي صلى الله عليه وسلم صاعا من طعام، أو صاعا من تمر أو صاعا من شعير أو صاعا من زبيب) "އަހަރެމެން ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ ޢަހުދުގައި ފިތުރު ޒަކާތުގެ ގޮތުގައި ކާބޯތަކެތީން ޞާޢު އެއްގެ ނެރެމެވެ. ކަދުރުން ޞާޢު އެއްގެ މިންވަރެވެ. ނުވަތަ ގޮދަނުން ޞާޢު އެއްގެ މިންވަރެވެ. ނުވަތަ ހިކިމޭބިސް ކަދުރުން ޞާޢު އެއްގެ މިންވަރެވެ." އަދި އެހެން ރިވާޔަތެއްގައިވެ އެވެ. (أو صاعا من أقط) "ނުވަތަ އަޤިޠް (ޗީޒް ގެ ބާވަތެއް) އިން ޞާޢު އެއްގެ މިންވަރެވެ." البخاري އަދި مسلم ރިވާކުރައްވާފައިވެ އެވެ.
ފަހެ މިއީ ފިތުރު ޒަކާތް ނެރުމުގައި މުޙައްމަދު صلى الله عليه وسلم ގެ ސުންނަތެވެ. އެންމެނަށް އެނގި ބަޔާންވެދާ ފަދައިން، (ފިތުރު ޒަކާތް ނެރުން) އިސްލާމް ދީނުގައި މުސްލިމުންނަށް ޝަރީޢަތުގައި ބަޔާންވެގެންދިޔަ އިރުގައި، މުސްލިމުންގެ އަތުގައި – އަދި ޚާއްޞަކޮށް މަދީނާގެ މުޖުތަމަޢުގައި- އެޒަމާނުގައި އެންމެ ހެޔޮވެގެންވާ ނަޤުދު ފައިސާ ކަމުގައިވާ ދިރުހަމް އަދި ދީނާރު ހުއްޓެވެ. އެހެނަސް އެ ދޭތީގެ ވާހަކައެއް ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ފިތުރު ޒަކާތުގެ ގޮތުގައި ޙަދީޘްފުޅު ކުރައްވާފައެއް ނުވެ އެވެ. އެ ދެ ނަގުދުފައިސާގެ ތެރެއިން އެއްވެސް އެއްޗެއް ޒަކާތުގެ ގޮތުގައި ނެރުން ހުއްދަވެގެންވާނަމަ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم އެކަން ފާޅުކަންބޮޑު ގޮތުގައި ބަޔާންކޮށްދެއްވާނެ އެވެ. އެހެނީ، އެކަމަށް ޙާޖަތް މެދުވެރިވެފައިވާ ޙާލަތުގައި ބަސްބުނުން ލަސްކޮށްގެން ނުވާނެ އެވެ.
(ނަޤުދު ފައިސާ) ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ޒަކާތުގެ ގޮތުގައި ނެރުއްވިނަމަ، ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަޞްޙާބުން صلى الله عليه وسلم އެކަން ނަޤުލުކޮށްދެއްވާފައިވާނެ އެވެ.
(އަދިވެސް ޝެއިޚް ވިދާޅުވެފައިވެ އެވެ.)
ފިތުރު ޒަކާތުގެ ގޮތުގައި އެއްވެސް ޞަޙާބީއެއް ނަޤުދު ފައިސާ ނެރުއްވިކަމެއް އަހަރެންނަކަށް އެނގިފައެއް ނެތެވެ. އެބައިމީހުންނަކީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ ސުންނަތް އެންމެ ފުރިހަމައަށް ދަންނާނެ އަދި އެ ސުންނަތަށް ޢަމަލުކުރުމަށް އެންމެ ޝައުޤުވެރިކަމުގައިވީ މީސްތަކުންނެވެ. ޝަރުޢީ އެހެނިހެން ކަންކަމުގައި ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ ބަސްފުޅުތަކާއި އަމަލުފުޅުތައް އަހަރެމެންނަށް ނަޤުލުކޮށްދެއްވާފައިވާ ފަދައިން، ފިތުރު ޒަކާތާ މެދުގައި އެއްވެސް އެފަދަ ޢަމަލެއް ކުރައްވާފައި ވާނަމަ އެބޭކަލުން އެކަން ނަޤުލު ކޮށްދެއްވާފައިވާނެ އެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން ﷲ މިފަދައިން ވަޙީކުރައްވާފައިވެ އެވެ. لَّقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا "ހަމަކަށަވަރުން ﷲ ގެ ރަސޫލާ ކިބައިގައި ތިޔަބައިމީހުންނަށް ރިވެތިވެގެންވާ މިޘާލެއްވެ އެވެ." އަދިވެސް ﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވެ އެވެ. وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُم بِإِحْسَانٍ رَّضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ۚ ذَٰلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ "މުހާޖިރުންނާއި އަންޞާރުންގެ ތެރެއިން އިސްނެންގެވި ފަރާތްތަކާއި، ހެޔޮގޮތުގައި އެބައިމީހުންނަށް ތަބަޢަވީ މީހުންނަށް، ﷲ އެބައިމީހުންނަށް ރުހިވޮޑިގެންފި އެވެ. އަދި އެބައިމީހުން އެކަލާނގެއަށް ރުހުނެ އެވެ. އަދި އެތަންތާނގެ ދަށުން ކޯރުތައް ހިނގަހިނގާ ހުންނަ ސުވަރުގެތައް، އެކަލާނގެ އެބައިމީހުންނަށްޓަކައި ތައްޔާރުކުރެއްވި އެވެ. އެތަނުގައި އެބައިމީހުން އަބަދަށް ދެމިތިބެނިވި ގޮތުގަ އެވެ. ބޮޑުވެގެންވާ ނަޞީބުލިބުމަކީ އެއީ އެވެ.
އަހަރެމެން މިތަނުގައި ބަޔާންކޮށްފައިމިވާ (ދަލީލުތަކުން) ޙައްޤުހޯދުމަށް ބޭނުންވާ ފަރާތަށް، ފިތުރު ޒަކާތަކީ ނަޤުދު ފައިސާއިން ދިނުން ހުއްދަވެގެންވާ އެއްޗެއް ނޫންކަން އެނގިގެންދާނެ އެވެ. އަދި ނަޤުދު ފައިސާއިން ޒަކާތްނެރޭ ފަރާތްތަކުން ޒަކާތް ނެރުނު ކަމުގައި ނުވާނެ އެވެ. ސަބަބަކީ ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޝަރުޢީ ދަލީލުތަކާ ޚިލާފަށް ކުރެވޭ ކަމެއްގެ ގޮތުގައިވުމުންނެވެ.
އަހަރެމެންނާއި އެންމެހައި މުސްލިމުންނަށް، ދީނުގެ ފިޤުހު ދެއްވުމުގެ ތަޥްފީޤު ދެއްވާނދޭވެ. އަދި އެކަލާނގެ ދީނުގެ މަތީގައި ދެމިތިބުމުގެ ޘާބިތުކަން ދެއްވާނދޭވެ. އަދި އެކަލާނގެ ޝަރީޢަތާ ޚިލާފްވެވޭ އެންމެހައި ކަންތައްތަކުން އެއްކިބާވެ އިންޒާރު ލިބިގެންވާ ބައެއްގެ ގޮތުގައި ލައްވާނދޭވެ.
إنه جواد كريم، وصلى الله وسلم على نبينا محمد وآله و صحبه.
ފަތުވާ : مجموع فتاوى ج 14 ص 208
********
މިއަދު ފިތުރު ޒަކާތްނެރުމަށް ގޮވާލާ ގޮތް! ނޫސްޕޭޕަރ ތަކުގައި ލިޔެ، ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތް!
ތަފާތު ބައްލަވާ! ތިބާގެ ޒަކާތަކީ ބާތިލް ޒަކާތެއްގެ ގޮތުގައި ނަހައްދަވާ!